Współczesny świat charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem poziomu rozwoju gospodarczego, mierzonego poziomem PKB na mieszkańca według parytetu siły nabywczej. Według danych Banku Światowego, w 2004 r. rozpiętość tego miernika w skali świata wynosiła od niecałych 600 USD na mieszkańca Mozambiku do 50 tys. USD na głowę Zróżnicowanie religijne ludności świata. Scenariusz lekcji. Cele lekcji. Wiadomości Uczeń: wie, czym jest sacrum i profanum; zna elementy religii: doktrynę, kult, organizację; zna podział religii na politeistyczne i monoteistyczne, oraz na uniwersalistyczne i plemienne; zna podstawowe informacje na temat chrześcijaństwa, judaizmu Zróżnicowanie gospodarcze świata. Na świecie istnieje ponad 200 państw. Państwa te różnią się między sobą pod wieloma względami, w tym także pod względem gospodarczym. Wielkość gospodarki narodowej tradycyjnie wyraża się za pomocą wielkości produktu krajowego brutto (PKB), lub produktu narodowego brutto (PNB). Dlatego dzisiaj podsyłam wam sprawdzian z gegry z 3 klasy gim. "Rolnictwo i przemysł", podręcznik Planeta Nowa.Rolnictwo jest podstawową i najstarszą formą działalności człowieka. Obejmuje uprawę zbóż, warzyw, hodowlę bydła, trzody chlewnej, koni, owiec czy drobiu. There are 195 states officially recognized by the UN.There are also plenty of dependent territories or states seeking independence that show up on country lists, usually with a footnote or asterisk. That's why we offer this map quiz game that will help you find over 220 countries and territories. Vay Tiền Nhanh Chỉ Cần Cmnd Nợ Xấu. Materiały dla nauczyciela (81) Dokumentacja nauczyciela Prowadzenie lekcji Sprawdzanie wiedzy Materiały prezentacyjne Filtry \ Część III. Zróżnicowanie gospodarcze świata \ Część IV. Relacja człowiek - środowisko przyrodnicze \ Część IV. Relacja człowiek - środowisko przyrodnicze \ Część I. Demografia i osadnictwo \ Część III. Zróżnicowanie gospodarcze świata \ Część II. Przemiany polityczne współczesnego świata \ Część I. Demografia i osadnictwo \ Część III. Zróżnicowanie gospodarcze świata \ Część III. Zróżnicowanie gospodarcze świata \ Część III. Zróżnicowanie gospodarcze świata \ Część III. Zróżnicowanie gospodarcze świata \ Część II. Przemiany polityczne współczesnego świata Gospodarka światowa to system trwałych powiązań ekonomicznych, wyłączających gospodarki narodowe poszczególnych krajów w procesy produkcji i wymiany o zasięgu globalnym. Zasadniczą rolę w kształtowaniu się gospodarki światowej odegrała rewolucja przemysłowa w drugiej połowie XVIII wieku i rewolucja transportowa w XIX wieku. W ich rezultacie, w latach 1820 – 1900, światowa produkcja przemysłowa zwiększyła się prawie 29 razy, natomiast handel światowy 31 razy. W 1870 roku prawie 32% światowej produkcji przemysłowej i 38% światowego eksportu przypadało na Wielką Brytanię. W 1913 roku zmniejszył się na rzecz Stanów Zjednoczonych i Niemiec. Wiek XIX zapoczątkował trwający do czasów współczesnych okres ogromnych zmian politycznych, społecznych i ekonomicznych, prowadzących do przebudowy struktury gospodarki światowej. Ich podstawę stanowiły: następstwa I wojny światowej, rewolucja w Rosji i drugiej wojny światowej, współzawodnictwo ekonomiczne, militarne i ideologiczne krajów kapitalistycznych i socjalistycznych, dekolonizacja, upadek rządów komunistycznych w krajach Europy Środkowej i Wschodniej, rozpad państw wielonarodowościowych (Związku radzieckiego, Jugosławii, Czechosłowacji) oraz współczesna rewolucja naukowo – techniczna. Zmiany te umocniły pozycję krajów rozwiniętych w gospodarce światowej, których udział w 1995 roku w produkcji globalnej wynosił 56%, natomiast w eksporcie światowym – 72%. Równocześnie wśród krajów rozwijających się umocniła się pozycja krajów Azji Południowo – Wschodniej, najpierw Korei Południowej, Hongkongu, Singapuru i Tajwanu, a następnie Malezji, Indonezji, Tajlandii i Filipin – nowo uprzemysłowionych krajów azjatyckich. W 1995 roku udział Korei Południowej, Hongkongu, Singapuru i Tajwanu w produkcji globalnej krajów rozwijających się wynosi 10%, natomiast w ich eksporcie 33%. Szybki wzrost gospodarczy tej grupy krajów był rezultatem zarówno stworzenia w nich systemu mechanizmów ekonomicznych, odpowiadających mechanizmom gospodarki światowej, oraz realizacji przez nie strategii gospodarki otwartej, jak również rezultatem skuteczności interwencjonizmu państwowego, dostosowanego do zmieniającej się sytuacji w gospodarce światowej. Znaczącą role odegrała umiejętna adaptacja do współczesnego systemu produkcji wielkoprzemysłowej, cech osobowych ludzi ukształtowanych przez „kulturę ryżową” w powiązaniu z tradycją konfucjańską (pracowitość, dokładność, cierpliwość, posłuszeństwo, zdolności manualne, dążenie do samodzielności w prowadzeniu działalności gospodarczej, ambicje kształcenia się i podnoszenia kwalifikacji). Kraje Azji Południowo – Wschodniej i Wschodniej staja się coraz w większym stopniu „lokomotywą” gospodarki światowej, przesuwając jej centrum w kierunku północnego Pacyfiku. Jest to zgodne z tezą, którą sformułował A. Toynbee, o przemieszczaniu się głównego ośrodka cywilizacji światowej oraz przewidywaniami J. Haya, dotyczącymi Pacyfiku jako „oceanu przyszłości. Przyczyniają się do tego zmiany w gospodarce Chin, które zapoczątkowały reformy w drugiej połowie lat siedemdziesiątych. W pierwszej fazie istotnym ich elementem było utworzenie w południowej części kraju pięciu specjalnych stref ekonomicznych: Shenzhen, Zhuhai, Shantou, Xiamen i Hajnan, w których stworzono korzystne warunki dla bezpośrednich inwestycji zagranicznych, wprowadzono zasady gospodarki rynkowej, a władzom lokalnym przyznano dużą samodzielność w podejmowaniu decyzji gospodarczych. W połowie lat dziewięćdziesiątych wartość bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Chinach przekroczyła 200 mld USD. Swoje filie utworzyły tu największe korporacje transportowe świata. Znaczącą role odgrywają również inwestycje zagraniczne finansowane przez Chińczyków mieszkających poza granicami kraju. Dzięki nim udział handlu zagranicznego w produkcji krajowym brutto Chin osiągnął 36%, natomiast udział towarów przetworzonych w eksporcie – 86%. 1 lipca 1997 roku status specjalnego regionu administracyjnego Chin otrzymał Hongkong, który do tego dnia stanowił oddzielną posiadłość brytyjską. Według opinii współczesnych polityków i ekonomistów, prezentowanych w ramach powstałego w 1989 roku Forum Współpracy Gospodarczej Azji i Pacyfiku – APEC, rynek azjatycki będzie na przełomie XX i XXI wieku czynnikiem stabilizującym i pobudzającym gospodarkę światową. Opinie te są podtrzymywane pomimo kryzysu finansowego, który dotkną nowo uprzemysłowione kraje azjatyckie. Umocnienie pozycji krajów rozwiniętych oraz awans nowo uprzemysłowionych krajów) azjatyckich pogłębiły zróżnicowania gospodarcze świata, którego najbardziej syntetycznym miernikiem jest produkt krajowy brutto. Produkt Krajowy Brutto (PKB) w przeliczeniu na głowę mieszkańca kraju stanowi bardzo ważną / najlepszą ze znanych miarę poziomu rozwoju gospodarczego, a długookresowy wzrost PKB w wielu przypadkach stanowi główny cel polityki gospodarczej, którą prowadzi państwo. Wszelkie inne typowe cele polityki gospodarczej - np. walka z inflacją, dbałość o równowagę budżetową, czy dążenie do ograniczenia deficytu handlowego - mają jedynie charakter krótkookresowy i służą jak najszybszemu długookresowemu wzrostowi PKB. Współczesny świat charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem poziomu rozwoju gospodarczego, mierzonego poziomem PKB na mieszkańca według parytetu siły nabywczej. Według danych Banku Światowego, w 2004 r. rozpiętość tego miernika w skali świata wynosiła od niecałych 600 USD na mieszkańca Mozambiku do 50 tys. USD na głowę mieszkańca Luksemburga. Była to zatem różnica kilkudziesięciokrotna. Duże zróżnicowanie pod względem poziomu rozwoju gospodarczego występuje również w Europie, choć oczywiście różnice są tutaj znacznie mniejsze niż w skali świata. Najwyżej rozwiniętym krajem Europy jest Luksemburg, z PKB na mieszkańca według parytetu siły nabywczej bliskim 50 tysięcy USD. Do najuboższych należą natomiast niektóre państwa bałkańskie (Albania, Serbia i Czarnogóra), w których PKB na mieszkańca według parytetu siły nabywczej wynosi 1-2 tys. USD. Niższe zróżnicowanie poziomu PKB na głowę mieszkańca odnotowuje się wewnątrz Unii Europejskiej. W obecnej Unii 27 państw, Łotwa i Polska - znajdują się na poziomie rozwoju ok. 50% średniej unijnej, podczas gdy Luksemburg ma PKB na mieszkańca ponad dwukrotnie wyższy niż średnio w UE-25. Poziom rozwoju gospodarczego najbardziej rozwiniętych krajów UE jest pięciokrotnie wyższy od poziomu rozwoju najuboższych krajów członkowskich Po rozszerzeniu UE o Rumunię i Bułgarię różnica ta jest już aż sześciokrotna. We współczesnym świecie obserwujemy duże różnice w poziomie PKB na głowę mieszkańca. Powodem nierównomiernego rozwoju krajów świata jest głównie różna dynamika wzrostu gospodarczego w okresie ostatnich 200 lat. Szacuje się, że jeszcze 200 lat temu poziom rozwoju Indii nie odbiegał wiele od poziomu rozwoju Europy Zachodniej, podczas gdy dzisiaj występuje dziesięciokrotna różnica PKB na głowę mieszkańca między tymi dwoma obszarami. Wzrost PKB na głowę mieszkańca Europy wynosił w ciągu ostatnich 200 lat średnio ok. 1,5% rocznie, zaś wzrost PKB na głowę mieszkańca Indii niecałe 0,5%. Tak pozornie niewielka różnica, kumulująca się przez 200 lat, doprowadziła to potężnych różnic obserwowanych dzisiaj. Wzrost gospodarczy tych wielkich regionów świata w latach 1960-2000 był bardzo różny. W krajach OECD PKB na głowę mieszkańca rósł w przeciętnym tempie 2,7% rocznie, w Ameryce Łacińskiej 1,6%, w Azji Południowo-Wschodniej aż 4,8%, a w Afryce Subsaharyjskiej zaledwie 0,4% rocznie. To wystarczyło, aby uczynić Czarny Ląd najuboższą częścią świata. Dziś PKB na głowę mieszkańca wynosi tam 2 tys. USD, wobec 28 tys. USD na głowę mieszkańca w krajach OECD. Z kolei PKB na głowę mieszkańca Azji Południowo-Wschodniej wzrósł aż siedmiokrotnie, do poziomu 4 tys. USD, powoli czyniąc z tego regionu jedno z centrów światowej gospodarki. Teoria ekonomii stara się od dziesięcioleci wyjaśnić przyczyny zróżnicowania długookresowego tempa rozwoju gospodarczego i sformułować zalecenia dla polityki gospodarczej sprzyjające rozwojowi. Przez 40 lat (1945-1985) w ekonomii dominowała teoria egzogenicznego wzrostu, zakładająca, że wzrost gospodarczy jest prostym wynikiem wzrostu nakładów pracy i kapitału produkcyjnego, a postęp naukowo-techniczny nie zależy od prowadzonej polityki gospodarczej. W latach 80-tych zaczęła kształtować się jednak nowa teoria endogenicznego wzrostu, oparta na przekonaniu, że czynniki produkcji (praca i kapitał) mogą być wykorzystywane z różną efektywnością, a tempo, w jakim następuje postęp naukowo-techniczny, zależy od odpowiedniej polityki danego kraju. odpowiedzi do zadań z linków :1. A. Przylądek Odry koło Bugu koło HrubieszowaD. Opołonek b. 54st50min - 49 st = 5 st 50 min ~ 6 st2. 1. Zachodniopomorskie - szczecin 2. Podkarpackie - Rzeszówc. małopolskie3. i 4 nie wiem5. a. północnopolskieb. ozyc. bagnad deltowee krasowe6. A ropa naftowaB węgiel kamiennyC sol kamienna7. surowiec energetyczny, do pordukcji odzieży, paliwo w pojazdach8 Śnieżka - 1602Łysica - 6129 układ południkowyim dalej na wschod, tym zimniejnajcieplej na wybrzeżachnajchłodniej w górach11 mady rzeczne, gleby górskie, gleby antropogeniczneb. czarnoziemc, brunatna12 bory, 13 a. Tatrzańskib. Słowiński Strona główna Geografia – podstawa programowa Podstawa programowa, to zestaw zagadnień i umiejetności, które uczniowie powinni powtórzyć przed egzaminem. Program nauczania różni się od podstawy programowej tym, że obejmuje dużo więcej zagadnień. Autorzy podręczników piszą je zgodnie z programem, a autorzy testów egzaminacyjnych zgodnie z podstawą programową. W podstawie programowej jest % zagadnień z programu nauczania danego przedmiotu. Czy w teście końcowym moga pojawić się zagadnienia z poza podstawy programowej ? Tak, mogą ale w praktyce zdarza się to bardzo rzadko. Warto więc w powtórce przed egzaminem skupić się przede wszystkim na zagadnienieach podanych poniżej. Cele kształcenia – wymagania ogólne I. Korzystanie z różnych źródeł informacji geograficznej. Uczeń dokonuje obserwacji i pomiarów w terenie; potrafi korzystać z planów, map, fotografii, rysunków, wykresów, danych statystycznych, tekstów źródłowych oraz technologii informacyjno-komunikacyjnych w celu gromadzenia, przetwarzania i prezentowania informacji geograficznych. II. Identyfikowanie związków i zależności oraz wyjaśnianie zjawisk i procesów. Uczeń posługuje się podstawowym słownictwem geograficznym w toku opisywania oraz wyjaśniania zjawisk i procesów zachodzących w środowisku geograficznym; identyfikuje związki i zależności w środowisku przyrodniczym, gospodarce i życiu społecznym w różnych skalach przestrzennych (lokalnej, regionalnej, krajowej, globalnej); rozumie wzajemne relacje przyroda-człowiek; wyjaśnia zróżnicowanie przestrzenne warunków środowiska przyrodniczego oraz działalności człowieka na Ziemi. III. Stosowanie wiedzy i umiejętności geograficznych w praktyce. Uczeń wykorzystuje wiedzę i umiejętności geograficzne w celu lepszego rozumienia współczesnego świata i swojego w nim miejsca; stosuje wiadomości i umiejętności geograficzne w życiu codziennym, w racjonalnym wykorzystaniu zasobów środowiska. IV. Kształtowanie postaw. Uczeń rozwija w sobie: ciekawość świata poprzez zainteresowanie własnym regionem, Polską, Europą i światem; świadomość wartości i poczucie odpowiedzialności za środowisko przyrodnicze i kulturowe własnego regionu i Polski; patriotyzm i poczucie tożsamości (lokalnej, regionalnej, narodowej) przy jednoczesnym poszanowaniu innych narodów i społeczności – ich systemów wartości i sposobów życia. Treści nauczania – wymagania szczegółowe 1. Mapa – umiejętności czytania, interpretacji i posługiwania się mapą. Uczeń: 1) wykazuje znaczenie skali mapy w przedstawianiu różnych informacji geograficznych na mapie; posługuje się skalą mapy do obliczenia odległości w terenie; 2) odczytuje z map informacje przedstawione za pomocą różnych metod kartograficznych; 3) posługuje się w terenie planem, mapą topograficzną, turystyczną, samochodową ( orientuje mapę oraz identyfikuje obiekty geograficzne na mapie i w terenie); 4) identyfikuje położenie i charakteryzuje odpowiadające sobie obiekty geograficzne na fotografiach, zdjęciach lotniczych i satelitarnych oraz mapach topograficznych; 5) dobiera odpowiednią mapę w celu uzyskania określonych informacji geograficznych; 6) określa położenie geograficzne oraz matematyczno-geograficzne punktów i obszarów na mapie; 7) lokalizuje na mapach (również konturowych) kontynenty oraz najważniejsze obiekty geograficzne na świecie i w Polsce (niziny, wyżyny, góry, rzeki, jeziora, wyspy, morza, państwa itp.); 8) analizuje i interpretuje treści map ogólnogeograficznych, tematycznych, turystycznych; 9) projektuje i opisuje trasy podróży na podstawie map turystycznych, topograficznych i samochodowych. 2. Kształt, ruchy Ziemi i ich następstwa. Uczeń: 1) podaje główne cechy kształtu i wymiarów Ziemi; odczytuje współrzędne geograficzne na globusie; 2) posługuje się ze zrozumieniem pojęciami: ruch obrotowy Ziemi, czas słoneczny, czas strefowy; podaje cechy ruchu obrotowego; wyjaśnia, dlaczego zostały wprowadzone strefy czasowe i granica zmiany daty; posługuje się mapą stref czasowych do określania różnicy czasu strefowego i słonecznego na Ziemi; 3) podaje cechy ruchu obiegowego Ziemi; przedstawia (wykorzystując również własne obserwacje) zmiany w oświetleniu Ziemi oraz w długości trwania dnia i nocy w różnych szerokościach geograficznych i porach roku; 4) podaje najważniejsze geograficzne następstwa ruchów Ziemi. 3. Wybrane zagadnienia geografii fizycznej. Uczeń: 1) charakteryzuje wpływ głównych czynników klimatotwórczych na klimat; 2) charakteryzuje na podstawie wykresów lub danych liczbowych przebieg temperatury powietrza i opadów atmosferycznych w ciągu roku w wybranych stacjach meteorologicznych położonych w różnych strefach klimatycznych; oblicza amplitudę i średnią temperaturę powietrza; wykazuje na przykładach związek między wysokością Słońca a temperaturą powietrza; 3) wykazuje zróżnicowanie klimatyczne Ziemi na podstawie analizy map temperatury powietrza i opadów atmosferycznych oraz map stref klimatycznych na Ziemi; 4) podaje na podstawie map tematycznych zależności między strefami oświetlenia Ziemi a strefami klimatycznymi oraz wykazuje wpływ klimatu na zróżnicowanie roślinności i gleb na Ziemi; 5) posługuje się ze zrozumieniem pojęciem wietrzenia i erozji; przedstawia rzeźbotwórczą rolę wód płynących, fal morskich, wiatru, lądolodów i lodowców górskich; 6) rozpoznaje i opisuje w terenie formy rzeźby powstałe w wyniku działania czynników rzeźbotwórczych. 4. Położenie i środowisko przyrodnicze Polski. Uczeń: 1) charakteryzuje, na podstawie map różnej treści, położenie własnego regionu w Polsce oraz położenie Polski na świecie i w Europie; opisuje podział administracyjny Polski; podaje nazwy i wskazuje na mapie województwa oraz ich stolice; 2) opisuje najważniejsze wydarzenia (obrazy) z przeszłości geologicznej Polski: powstanie węgla kamiennego, powstawanie gór, zalewy mórz, zlodowacenia; wykazuje zależności pomiędzy współczesną rzeźbą Polski a wybranymi wydarzeniami geologicznymi; 3) rozpoznaje główne rodzaje skał występujących we własnym regionie i w Polsce; wskazuje na mapie najważniejsze obszary ich występowania; podaje przykłady wykorzystania skał w różnych dziedzinach życia człowieka; 4) podaje główne cechy klimatu Polski; wykazuje ich związek z czynnikami je kształtującymi; wyjaśnia mechanizm powstawania wiatru halnego i bryzy morskiej; 5) wymienia główne rodzaje zasobów naturalnych Polski i własnego regionu: lasów, wód, gleb, surowców mineralnych; korzystając z mapy, opisuje ich rozmieszczenie i określa znaczenie gospodarcze. 5. Ludność Polski. Uczeń: 1) wyjaśnia i poprawnie stosuje podstawowe pojęcia z zakresu demografii: przyrost naturalny, urodzenia i zgony, średnia długość życia; 2) odczytuje z różnych źródeł informacji ( rocznika statystycznego oraz piramidy płci i wieku) dane dotyczące: liczby ludności Polski, urodzeń, zgonów, przyrostu naturalnego, struktury płci, średniej długości życia w Polsce; odczytuje wielkość i główne kierunki migracji z Polski i do Polski; 3) charakteryzuje, na podstawie map gęstości zaludnienia, zróżnicowanie rozmieszczenia ludności w Polsce i zamieszkiwanym regionie oraz wyjaśnia te różnice czynnikami przyrodniczymi, historycznymi, ekonomicznymi; 4) wykazuje różnice w strukturze zatrudnienia ludności w Polsce i we własnym regionie; 5) podaje główne, aktualne problemy rynku pracy w Polsce i we własnym regionie; 6) analizuje, porównuje, ocenia rozmieszczenie i wielkość miast w Polsce i zamieszkiwanym regionie; wyjaśnia przyczyny rozwoju wielkich miast w Polsce. 6. Wybrane zagadnienia geografii gospodarczej Polski. Uczeń: 1) wyróżnia główne cechy struktury użytkowania ziemi, wielkości i własności gospodarstw rolnych, zasiewów i hodowli w Polsce na podstawie analizy map, wykresów, danych liczbowych; 3) przedstawia, na podstawie różnych źródeł informacji, strukturę wykorzystania źródeł energii w Polsce i ocenia jej wpływ na stan środowiska przyrodniczego; 4) wyjaśnia przyczyny zmian zachodzących w przemyśle w Polsce i we własnym regionie oraz wskazuje najlepiej rozwijające się obecnie w Polsce gałęzie produkcji przemysłowej; 5) rozróżnia rodzaje usług; wyjaśnia szybki rozwój wybranych usług w Polsce i we własnym regionie; 6) wykazuje na przykładach walory turystyczne Polski oraz opisuje obiekty znajdujące się na Liście Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego Ludzkości; 7) opisuje na podstawie map i wyjaśnia zróżnicowanie gęstości i jakości sieci transportowej w Polsce i wykazuje jej wpływ na rozwój innych dziedzin działalności gospodarczej; 8) wykazuje konieczność ochrony środowiska przyrodniczego i kulturowego w Polsce; wymienia formy jego ochrony, proponuje konkretne działania na rzecz jego ochrony we własnym regionie. 7. Regiony geograficzne Polski. Uczeń: 1) wskazuje na mapie główne regiony geograficzne Polski; 2) charakteryzuje, na podstawie map tematycznych, środowisko przyrodnicze głównych regionów geograficznych Polski, ze szczególnym uwzględnieniem własnego regionu (również na podstawie obserwacji terenowych); 3) opisuje, na podstawie map tematycznych, najważniejsze cechy gospodarki regionów geograficznych Polski oraz ich związek z warunkami przyrodniczymi; 4) przedstawia, np. w formie prezentacji multimedialnej, walory turystyczne wybranego regionu geograficznego, ze szczególnym uwzględnieniem jego walorów kulturowych; 5) projektuje i opisuje, na podstawie map turystycznych, tematycznych, ogólnogeograficznych i własnych obserwacji terenowych, podróż wzdłuż wybranej trasy we własnym regionie, uwzględniając walory przyrodnicze i kulturowe; 6) przedstawia główne cechy położenia oraz środowiska przyrodniczego Morza Bałtyckiego; wykazuje znaczenie gospodarcze Morza Bałtyckiego oraz przyczyny degradacji jego wód. 8. Sąsiedzi Polski – zróżnicowanie geograficzne, przemiany. Uczeń: 1) charakteryzuje i porównuje, na podstawie różnych źródeł informacji geograficznej, środowisko przyrodnicze krajów sąsiadujących z Polską; wykazuje ich zróżnicowanie społeczne i gospodarcze; 2) wyjaśnia przyczyny dynamicznego rozwoju gospodarczego Niemiec; 3) przedstawia współczesne przemiany społeczne i gospodarcze Ukrainy; 4) wykazuje zróżnicowanie przyrodnicze, narodowościowe, kulturowe i gospodarcze Rosji. 9. Europa. Relacje przyroda – człowiek – gospodarka. Uczeń: 1) wykazuje się znajomością podziału politycznego Europy; 2) określa położenie Europy i główne cechy środowiska przyrodniczego na podstawie mapy ogólnogeograficznej i map tematycznych; 3) opisuje, na podstawie map tematycznych, zróżnicowanie regionalne, kulturowe, narodowościowe i etniczne współczesnej Europy oraz najważniejsze przyczyny i konsekwencje tego zróżnicowania; 4) wykazuje, na podstawie map tematycznych, związki między głównymi cechami środowiska przyrodniczego Europy Północnej a głównymi kierunkami rozwoju gospodarczego; 5) wykazuje, na przykładzie rolnictwa Francji lub innego kraju europejskiego, związek pomiędzy warunkami przyrodniczymi a kierunkiem i efektywnością produkcji rolnej; identyfikuje cechy rolnictwa towarowego; 6) przedstawia, na podstawie wskazanych źródeł informacji geograficznej, główne kierunki i przyczyny zmian w strukturze przemysłu wybranego regionu (lub okręgu) przemysłowego w Europie Zachodniej; 7) przedstawia główne cechy położenia, wielkości, układu przestrzennego oraz znaczenie Paryża lub Londynu jako światowej metropolii; 8) wykazuje wpływ gór na cechy środowiska przyrodniczego oraz gospodarkę krajów alpejskich; 9) wykazuje związki między rozwojem turystyki w Europie Południowej a warunkami przyrodniczymi oraz dziedzictwem kultury śródziemnomorskiej; 10) prezentuje opracowaną na podstawie map, przewodników, Internetu trasę wycieczki po Europie lub jej części. 10. Wybrane regiony świata. Relacje: człowiek – przyroda – gospodarka. Uczeń: 1) wykazuje, na podstawie map tematycznych, że kontynent Azji jest obszarem wielkich geograficznych kontrastów; 2) przedstawia, na podstawie map tematycznych, warunki przyrodnicze obszarów, na których kształtowały się najstarsze azjatyckie cywilizacje; 3) analizuje wykresy i dane liczbowe dotyczące rozwoju ludnościowego i urbanizacji w Chinach; wyjaśnia, na podstawie map tematycznych, zróżnicowanie rozmieszczenia ludności na obszarze Chin; podaje kierunki rozwoju gospodarczego Chin oraz wskazuje zmiany znaczenia Chin w gospodarce światowej; 4) wykazuje znaczenie czynników społeczno-kulturowych w tworzeniu nowoczesnej gospodarki Japonii na tle niekorzystnych cech środowiska przyrodniczego; 5) wykazuje związek pomiędzy rytmem upraw i „kulturą ryżu” a cechami klimatu monsunowego w Azji Południowo-Wschodniej; 6) opisuje kontrasty społeczne i gospodarcze w Indiach; wyjaśnia przyczyny gwałtownego rozwoju nowoczesnych technologii; 7) charakteryzuje region Bliskiego Wschodu pod kątem cech kulturowych, zasobów ropy naftowej, kierunków i poziomu rozwoju gospodarczego; wskazuje miejsca konfliktów zbrojnych; 9) wykazuje, na przykładzie strefy Sahelu, związek pomiędzy formami gospodarowania człowieka a zasobami wodnymi; uzasadnia potrzebę racjonalnego gospodarowania w środowisku charakteryzującym się poważnymi niedoborami słodkiej wody; 10) określa związki pomiędzy problemami wyżywienia, występowaniem chorób ( AIDS) a poziomem życia w krajach Afryki na południe od Sahary; 11) wyróżnia główne cechy i przyczyny zróżnicowania kulturowego i etnicznego Ameryki Północnej i Południowej; 12) identyfikuje konflikt interesów pomiędzy ekologicznymi skutkami wylesiania Amazonii a jej gospodarczym wykorzystaniem; określa cechy rozwoju i problemy wielkich miast w Brazylii; 13) wykazuje związki między gospodarką a warunkami środowiska przyrodniczego w najważniejszych regionach gospodarczych Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej; określa rolę Stanów Zjednoczonych w gospodarce światowej; 14) przedstawia, na podstawie map tematycznych, główne cechy gospodarki Australii na tle warunków środowiska przyrodniczego; 15) przedstawia cechy położenia i środowiska geograficznego Antarktyki i Arktyki; podaje główne cechy i przyczyny zmian w środowisku przyrodniczym obszarów okołobiegunowych.

sprawdzian z geografii zróżnicowanie gospodarcze świata